Tego uczą się klasy: Va i VIc !
NAUCZ SIĘ MÓWIĆ NIE – pod takim hasłem odbywały się zajęcia w klasie Va i VIc realizowane z inicjatywy nauczycieli wychowawców, autorek programu Zdrowie ma smak, pań: mgr Renaty Jasińskiej Nowackiej i mgr Jadwigi Postawy w miesiącu lutym.
Celem lekcji wychowawczych było:
- uświadomienie uczniom różnych rodzajów postaw, jakie możemy przyjmować wobec innych, szczególnie w trudnych dla nas sytuacjach,
- kształcenie umiejętności rozpoznawania reakcji agresywnych, uległych, asertywnych,
- kształcenie umiejętności asertywnego zachowania, poprzez ćwiczenie zachowań w konkretnych, aranżowanych na zajęciach sytuacjach.
Zgodnie z definicją słownikową asertywność (w psychologii) = posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych.
Literatura fachowa definiuje asertywność jako:
- umiejętność wyrażania opinii, krytyki, potrzeb, życzeń,
- umiejętność odmawiania w sposób nieuległy i nieraniący innych,
- umiejętność przyjmowania krytyki, ocen i pochwał,
- autentyczność,
- elastyczność zachowania,
- świadomość siebie (wad, zalet, opinii),
- empatię,
- stanowczość,
- umiejętność samooceny.
Piątoklasiści oraz ich starsi koledzy – szóstoklasiści zapoznali się z dekalogiem asertywnego człowieka. Odwołując się do książki Jan Ferguson zatytułowanej Asertywność doskonała, wychowawcy zaprezentowali dzieciom listę 10 praw człowieka, zgodnie z którą każdy z nas ma prawo:
- prosić o to, czego chce - co nie oznacza, że musi to dostać;
- wyrażać swoje zdanie, uczucia i emocje - asertywnie, czyli adekwatnie do sytuacji;
- nie być dyskryminowanym;
- samodzielnie podejmować decyzje i ponosić ich konsekwencje;
- decydować, czy chce się angażować w cudze problemy - nie musi stale poświęcać się dla innych;
- popełniać błędy i uczyć się na nich bez poczucia winy;
- dostawać to, za co płaci - gdy coś kupuje czy korzysta z usług;
- zmieniać swoje decyzje - rozwijamy się i nie musimy zawsze być tego samego zdania;
- do prywatności;
- odnieść sukces - nie należy pomniejszać swoich osiągnięć, tylko cieszyć się nimi.
Na pytanie postawione przez wychowawców: Z czym kojarzy mi się asertywność ?, uczniowie wskazywali: swobodę wyrażania własnego zdania, umiejętność bycia sobą, troskę o własne emocje.
Uczniowie mieli także możliwość sprawdzić, czy są asertywni, rozwiązując ankietę zaproponowaną przez wychowawców: Czy jestem asertywny?
Proponujemy rozwiązanie także naszym czytelnikom.
Oto instrukcja: każdy wypełnia indywidualnie, pisząc „tak” bądź „nie”; ci , którzy uzyskali ponad 10 odpowiedzi,, tak”, mają kłopoty z asertywnością i … muszą nad nią popracować.
Ankieta:
|
ytanie |
Tak |
Nie |
|
- Jeśli ktoś nalega, trudno mi odmówić? - Kogoś, kto mi przeszkadza, nie proszę, aby przestał ? - Jeśli ktoś mnie niesłusznie obwinia, nie protestuję ? - Często miewam poczucie krzywdy ? - Niezbyt umiem dopominać się o swoje ? - Nie wiem, jak domagać się zwrotu pożyczonej rzeczy ? - Czasem czuję się wykorzystywany ? - Trudno mi rozpocząć rozmowę z kimś, kogo dobrze nie znam ? - Jeśli ktoś mnie chwali, czuję się zażenowany i nie wiem, co powiedzieć ? - Nie umiem chwalić innych ? - Nie wiem, jak się zachować, kiedy jestem krytykowany ? - Nie potrafię prosić o pomoc ? - Nie umiem być całkiem szczery ? - Nie wiem, co zrobić, kiedy jestem zakłopotany ? - Nie umiem bronić własnego zdania ? - Złoszczę się, kiedy ktoś ma inne zdanie niż ja ? - Odczuwam silną tremę, kiedy muszę wypowiedzieć się publicznie ? - Często ulegam innym ? - Bywam agresywny ? - Zdarza się, że krzykiem wymuszam spełnienie moich próśb ?
|
|
|
Prowadzące lekcję wychowawczą mgr Renata Jasińska Nowacka i mgr Jadwiga Postawa poinformowały, iż każdego z nas wyróżniają indywidualne predyspozycje uwarunkowane przede wszystkim naszymi cechami osobowości. Aby łatwiej było uczniom zrozumieć meandry własnej osobowości, nauczycielki przedstawiły dzieciom podstawowe typy osobowości, tj.:
Sangwinik: towarzyski, otwarty, gadatliwy, żywy, przywódca.
Melancholik: apatyczny, lękowy, sztywny, pesymistyczny, refleksyjny, powściągliwy, spokojny.
Choleryk: drażliwy, pełen niepokoju, agresywny, wybuchowy, zmienny, optymistyczny, aktywny.
Flegmatyk: bierny, ostrożny, poważny, ugodowy, solidny, zrównoważony, łagodny.
Uczniowie spontanicznie podkreślali cechy, z którymi się identyfikowali.
W toku dyskusji podkreślono, że nikt z nas nie jest jedynie jednym typem, a zazwyczaj mieszanką wszystkich czterech!
Nie od dziś wiadomo, że nauka czyni mistrza, a asertywność – jak podkreślają zgodnie psycholodzy – to umiejętność nabyta! Uczniowie mieli zatem okazję zaprezentować improwizowane scenki w ramach treningu asertywności.
Priorytetem zajęć stała się kwestia odmowy sięgnięcia po papierosa!
Kolejno przećwiczono umiejętność odmowy w sytuacji prośby o :
- pożyczenie pieniędzy,
- odpisanie zadania,
- udanie się na wagary.
Prowadzące zajęcia mgr Renata Jasińska Nowacka i mgr Jadwiga Postawa uświadomiły dzieciom , że: „Człowiek asertywny swobodnie ujawnia innym siebie, wyraża otwarcie swoje myśli, uczucia, pragnienia. Czyni to w sposób uczciwy, bezpośredni, śmiało, bez paraliżującego lęku, akceptuje swoje ograniczenia, niezależnie od tego, czy w danej sytuacji udało mu się odnieść sukces, czy też nie. Potrafi odpowiedzieć nie, zażądać czegoś, co mu się należy, nie lęka się nadmiernie oceny, krytyki, odrzucenia. Pozwala sobie na błędy i potknięcia, dostrzegając swoje sukcesy i mocne strony. Gdy jest w centrum zainteresowania uwagi, potrafi działać bez niszczącego lęku. Akceptuje zmiany w sobie i innych. Potrafi się porozumieć z innymi, potrafi też dochodzić swych praw i egzekwować je. Osoba asertywna ma jasno określony cel i potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób. Osoba asertywna posiada umiejętność określania własnych oczekiwań i uczenia innych tego, jak chce być traktowana.”
Jadwiga Postawa, Renata Jasińska Nowacka
